نقطه در هنرهای تجسمی چیست ؟

Shirazart.blog.ir 

* " نقطه " اولین عنصر بصری و مبداء پیدایش فرم می باشد .در هنرهای تجسمی ،اثر هر چیزی روی صفحه را نقطه می گویند .از نظر ریاضی ،عنصری است که بُعد ندارد و فضا را اشغال نمی کند .نقطه ساده ترین و کوچکترین عنصر بصری است و وجود آن بیانگر مکانی در فضا می باشد .نقطه ساده ترین واحد تقلیل ناپذیر در ارتباطات تصویری به شمار می رود .یک نقطه ی کوچک و واحد ،آن قدر انرژی بصری دارد که بتواند چشم را به خود جلب کند و به عنوان شروع عمل نماید .ویژگی های نقطه عبارتند از : 

۱- اندازه ی نسبتا کوچکی داشته باشد .۲- شکل ساده ای داشته باشد .

* نقطه دارای انرژی است و انرژی آن بسیار متراکم بوده و در درون آن نهفته است .نقطه دارای ارزش نسبی است و بستگی به شرایط و فضایی دارد که در آن مطرح شده باشد. به طور کلی ، نیروی نقطه ها از نظر بصری، به اندازه و موقعیت آنها بستگی دارد .هر نقطه دارای مفهوم و جلوه ی تصویری خاص است .از جمله دارای " ایستایی" و " مرکزیت" می باشد .به ویژه اگر به صورت واحد در سطح یا در فضا مطرح شود .

* هنگامی که نقطه ترسیم می شود ،ناگزیر در محدوده ی مشخصی قرار می گیرد و مسئله ی" تناسب" را پیش می آورد .از برخورد دو یا چند نقطه با هم ،" نقطه ی تاکید" حاصل می شود .بنابراین نقطه به عنوان یک عنصر بصری برای نشان دادن مفهوم " تاکید" مورد استفاده قرار می گیرد .با تکرار نقطه در ترکیب های مختلف مفهوم " ریتم" را می توان شناخت و با " تجمع و تفرق" نقطه ها در یک ترکیب ،مفهوم " انقباض و انبساط " را می توان ایجاد کرد .

* اگر نقطه به تنهایی مطرح شود .ارزش تصویری مستقل و خاص خود را خواهد داشت .ممکن است نقطه در امتداد یک مسیر و یا در یک جهت تکرار شود ،که در آن صورت ،حالت خط را به نمایش خواهد گذاشت .وقتی یک نقطه دراز می شود و بُعد طولی آن، زیاد می گردد، خط پدید می آید .ممکن است نقطه در امتداد یک مسیر و یا در یک جهت تکرار گردد ،که در آن صورت ،حالت خط را به نمایش خواهد گذاشت .با تکرار نقطه ،" حرکت" و در نتیجه " خط" به وجود می آید .نقطه نشان دهنده ی ابتدا و انتهای یک خط است .نقطه اگر در یک جهت حرکت کند ،" خط" و اگر در دو جهت حرکت کند ،" سطح" و اگر در سه جهت حرکت کند ،" حجم" را به وجود می آورد .وقتی دو نقطه در یک امتداد باشند ،سطح را به دو بخش تقسیم می کنند .

*مهمترین نقطه در یک محدوده یا صفحه ،" نقطه ی میانی" یا " نقطه ی تعادل" است ،که آن را " نقطه ی اصلی محدوده " نیز می نامند .نقطه ی تعادل از تقاطع خطوط اصلی محدوده یا کادر به دست می آید ،که نیروهای عمل کننده بر آن، یکدیگر را خنثی می کنند .

* نقطه در قسمت پایین کادر ،احساس سنگینی و تعادل بیشتری خواهد داشت و این احساس وزن و سنگینی به سبب وجود جاذبه ی زمین است .هر چه نقطه به سمت بالای کادر برود ،سبک تر و نامتعادل تر به نظر خواهد رسید .حد فاصل میان این سنگینی و سبکی در کادر را " خط افقی اصلی" تعیین می کند .در زیر خط افقی اصلی ،نقطه به صورت جسم سنگینی به نظر می آید و میل دارد در مکان همیشگی اش یعنی سطح زمین ،آرام بگیرد .در روی خط افقی اصلی نیز ،نقطه هیچ تمایلی به سنگینی یا سبکی نخواهد داشت .

از طریق بزرگ و کوچک کردن نقطه ها و یا دوری و نزدیکی آنها به هم، می توان تجمع و تفرق را به بیننده القا کرد .نقطه های بزرگتر ،احساس تمرکز و نقطه های کوچکتر ،احساس پراکندگی را ایجاد می کنند .همچنین نقاط نزدیک به هم ،احساس " تجمع " و دوری و فاصله ی آنها، احساس " پراکندگی " را در انسان ایجاد می کند .