هنر و معماری در جهان پهناور اسلام دارای چند شیوه بنیادی است ؟
Shirazart.blog.ir
*هنر و معماری در جهان پهناور اسلام دارای ۴ " دبستان " یا شیوه بنیادی است .البته شیوه های فرعی دیگری در برخی کشورهای اسلامی مانند اندونزی نیز قابل بررسی است .این چهار شیوه چنین هستند :
۱_ شیوه ی مصری : این شیوه از معماری کهن مصر ریشه گرفته است و در کشورهای اسلامی شرق آفریقا ، مصر، سودان و کشورهای پیرامون تا حجاز را در بر می گیرد که در آنجا با شیوه ی شامی برخورد می کند .
۲_شیوه ی شامی : این شیوه از هنر و معماری بیزانس ریشه گرفته و کشورهای سوریه ،فلسطین،لبنان و اردن و بخشی از ترکیه را در بر می گیرد و دارای ویژگی های مشترکی با شیوه ی مصری است .این شیوه در عربستان با شیوه ی مصری در هم آمیخته شد و دستاورد آنها ساختمانهایی است که امروزه در مکه و مدینه دیده می شود .
۳_ شیوه ی مغربی: که شیوه ای بسیار پیشرفته و چشمگیر است و در بر گیرنده ی کشورهای کشورهای مراکش امروز ،الجزایر و جنوب اسپانیا می باشد .در این شیوه مسلمانان ایرانی سهم بسزایی داشته اند. شیوه ی مغربی یکی از شیوه های ارزشمند هنر و معماری اسلامی است .این شیوه بعدها به دو شاخه شد،یکی در شمال آفریقا بر جای ماند و دیگری در اندلس پا گرفت .در جنوب اسپانیا ،پس از گشایش آن بدست مسلمانان ،ساختمانهای ارزشمندی مانند کاخ الحمرا در غرناطه ساخته شد و همه پژوهندگان باور دارند که این شیوه تاثیر بسیاری روی هنر و معماری اروپا داشته است .شاخه اندلسی پخته تر از شاخه مغربی شد،گر چه هر دو یک خاستگاه داشتند .
۴_ شیوه ایرانی : این شیوه از همه ارزشمندتر و گسترده تر بوده و در بر گیرنده ی کشورهای میانرودان ( عراق) ،ایران،افغانستان، پاکستان،جمهوری های فرآرودی( ماوراالنهر ) ازبکستان،تاجیکستان و ..... تا هند و اندونزی می باشد و همچنین شیخ نشین های پیرامون خلیج فارس ( همچون عمان) و همه سرزمینهایی که ایرانیان در گسترش اسلام در آنها پیشگام بوده اند .
در زمان های گذشته هر دست ساخته ای که در ساخت آن مهارت و دانش به کار رفته بود می توانست یک اثر هنری باشد.
اما از اواسط سده 18 میلادی برخی پژوهشگران اروپایی بین دست آفریده ها تفاوت قایل شدند و موسیقی، نقاشی و پیکرتراشی را هنرهای زیبا نامیدند و آنها را از دیگر دست ساخته ها مانند سفالگری، بافندگی، فلزکاری و… جدا کردند.
در قرن 19 میلادی با شکل گیری موزه ها، نمایشگاه ها و مدارس هنری، کم کم موضوع زیبایی شناختی آثار هنری مطرح شد. اما با نگاهی به فرهنگ ها و تمدن های گذشته می توان دریافت که معماری، پیکره سازی و نقاشی در تمدن های مصر، ایران، میانرودان، هند، چین و … بر اساس فرمول های زیبایی شناختی که امروز وضع شده است، پدید نیامده اند. باید پذیرفت که این آثار، افزون بر ارزش های هنری، دارای کارکردهای اجتماعی، مذهبی و فرهنگی بوده و با زندگی مردم زمانه خود پیوند داشته اند. پس نمی توان از هنر تعریف واحد و همه پسندی ارایه داد.
معنای هنر در فرهنگ های مختلفمعنای هنر غالباً از نظر فرهنگی خاص است. هنر بین اعضای یک جامعه معینی که به اشتراک گذاشته می شود، به بافت فرهنگی بستگی دارد. هدف از آثار هنری ممکن است انتقال ایده های سیاسی، معنوی یا فلسفی، ایجاد حس زیبایی، کاوش در ماهیت ادراک، برای لذت بردن یا ایجاد احساسات قوی باشد. هدف آن نیز ممکن است ظاهراً وجود نداشته باشد و نیاز به تفسیر داشته باشد.
منبع: تخصصم اینه