اسپشیالیسم( فضاگرایی)
فضاگرایی ، جنبشی ایتالیایی به پیشتازی لوچیو فونتانا در سالهای نخست پس از جنگ جهانی دوم بود .
این هنرمند در پی آن بود که از هنر برای خلق محیطهای فیزیکی جدیدی استفاده کند .او اتکای سنتی هنرمندان به نقاشی و توهم عمق فضایی را کنار گذاشت . هر چند دوران فضا گرایی کوتاه بود، اما تاثیر قابل توجهی بر جنبشهای هنری بعدی شامل هنر اجرا ( پرفورمنس آرت) و هنر محیطی ( اینوایرنمنتال آرت) داشت.
فونتانا طرفدار سبک هنری جدیدی برای دوران بعد از جنگ جهانی دوم بود .او می خواست از تکنولوژی های جدید، از قبیل نور پردازی با نئون و تلویزیون، در آثار هنری استفاده کند ، چیزی که شامل اجزای بصری، صدا، حرکت، و زمان شود .به زبان عملی ، این شیوه به آثاری منجر شد که تمام فضای نمایشگاه را در بر میگرفتند؛ با دیوارهایی نقاشی شده با رنگ هایی یکدست و مملو از صدا و نور افکنهای رنگی، این شیوه پیش در آمد هنر محیطی بود.
علاوه بر این ، فونتانا سطح بوم هایش را برید و شکاف هایی ایجاد کرد .بار دیگر شیوه اوبشدت تاثیر گذار بود ، چرا که در قیاس با شیء هنری نهایی ، اهمیت بیشتری به فرایند خلق هنر می داد.( این شیوه همزمان و هم راستا با رویدادی که در آن خلق فعالانه و پر تکاپوی اثر اهمیت بیشتری پیدا کرد).
بوم های پاره شده بیانیه های بنیادینی برای دوری از سنت هنری بودند ، اما عجیب این که اغلب به سبب زیباییشان به عنوان اشیای هنری ستایش می شدند.هنرمندان مشهور این گرایش : روبرتو کریپا ، جانی دوا، لوچیو فونتانا
" نوشته استفان لیتل" مفهوم فضایی نام اثر بالا ، ( انتظار) ، اثر لوچیوفونتانا
فونتانا با شکافتن بوم با چاقو و رنگ نکرده رها کردن آن ، از وابستگی مرسومسنت غربی به بر انگیختن حواس جسمانی انتقاد می کند .
او همچنین آنچه را که مورد انتقاد قرار داد بود در معرض دید قرار داد:
ماهیت واهی یا موهوم و فریبنده هنر غربی مبنی بر استفاده از بوم نقاشی شده به عنوان پنجره ای که از ورای آن می توان ( درون) دنیای دیگری را دید. شکاف در بوم این ماهیت واهی را با ایجاد فضایی واقعی در خود بوم متزلزل می سازد ؛ فضایی واقعی که ما حقیقتا " درون" آن را می بینیم.این عمل همچنین می کوشد توجه ما را به واقعیت مادی ای که تفکراتمان را پشتیبانی می کند ، جلب کند.
محمد علی ترقی جاه یکی از نقاشان نابغه ایران بود که از نظر سبک و اصول نقاشی مهارت خاصی داشت و در این هنر نو آور بود ، وی متولد سال ۱۳۲۲ در تهران ، از کودکی شیفته نقاشی بود. اگر چه کار خود را در رشته مهندسی آغاز کرد ، اما به نقاشی روی آورد .در سال ۱۳۴۶ برنده مدال طلایی مسابقات هنری دانشگاههای ایران شد .در سال ۱۳۵۵ اولین نمایشگاه انفرادی خود را در تهران گالری و سپس در ۱۳۵۷ در نمایشگاه بین المللی هنر بازل سوئیس برگزار کرد.
در آغاز دهه ۱۳۶۰ روش ویژه خود را که مشخصه آن اسب های تجرید یافته ( استیلیزه) بود پی ریخت که به نشان هنری وی معروف شد .موزه بین المللی هنر قرن بیست و یکم آمریکا (Timotca )نقاشی های وی را به عنوان نماینده هنر ایران انتخاب کرد.آثار او نیز جزو مجموعه موزه هنرهای معاصر تهران ( Tmca) موزه هنرهای مدرن شارجه ( E.A.U) موزه ورلد ، نوتردام هلندو موزه هنرمندان معاصر (موزه محمد علی ترقی جاه) می باشد.
ترقی جاه ابتدا آثارش را از طبیعت شروع کرد و سپس این طبیعت را به انتزاع بسیار زیبایی رساند که شخصیت خاص خودش را داشت و موفقیت آثارش در شخصیت خاص هنر مندانه اش بود و کسی نتوانست آثارش را کپی کند .
آثار ترقی جاه ، منش و ایده و تفکر او را داشت و شخصیت خاص او را یافته بود که در مجامع هنری شهدت و ارزش بسیار یافت . از جمله هنرمندانی بود که در سه دهه تلاش و فعالیت و بسیار پیگیر بود و با نگاهی مجدانه ، حساس و دقیقی که داشت به خلق آثار هنری می پرداخت .هنرمندی صبور که با عشق به هنر و فرهنگ سرزمین خود و با خلق زیباییهای برگرفته از همین فرهنگ زندگی کرد ، فرزندان ترقی جاه هم نقاشان خوبی هستند که خوب نقاشی کردن را از پدر آموخته اند.
گره چینی به هنری ایجاد شده به وسیله قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت گرایی هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند گفته می شود .در واقع هندسه نقوش و گره کشی جزء جدا نشدنی این هنر به حساب می آیند.
از بهترین نمونه های گره چینی و " ارسی" در ایران می توان عمارت چهل ستون ، هشت بهشت و خانه های تاریخی خانه شیخ السلام، سوکیاس در اصفهان و تعدادی از خانه های تاریخی کاشان همچون خانه طباطبایی ها، خانه عباسیان ، خانه بروجردی ها و تعدادی دیگر از این انواع خانه ها در یزد و شهرهای قدیمی را نام برد .ارسی از عناصر معماری ایرانی و پنجره مشبکی است که به جای گشتن بر روی پاشنه گرد ، بالا می رود ودر محفظه ای که روی آن قرار گرفته جای می گیرد و در اشکوب کوشک های و پیشاق و رواق ساختمان های سرسیر بسیار دیده می شود.