نظریه های پیدایش تئاتر
Shirazart.blog.ir
* شاید به درستی نتوان مشخص کرد که تئاتر کی و چگونه به وجود آمد .اما نظریه هایی مبنی بر اجرای مراسم و آیین ها وجود دارد که قدمت آن به بیش از ده هزار سال قبل از میلاد مسیح میرسد .
برخی از صاحب نظران بر این عقیده اند که مبدا و منشاء تئاتر هر قوم را باید در معتقدات دینی ، آیین ها و مناسک اعتقادی همان قوم جستجو کرد .
یکی از این نظریه ها که امروز مورد قبول واقع گردیده است ، عبارت است از رابطه ای که بین تئاتر و مراسم آیینی و مذهبی وجود داشته است .بنابراین نظریه هزاران سال پیش از این هنگامی که بشر با نیروهای طبیعی مثل صاعقه، زلزله ، خسوف و حتی تغییرات فصل ها مواجه می گردید ، از آنجا که دریافت روشنی از این پدیده ها نداشت ، آنها را با نیروهای فوق طبیعی و جادویی مربوط می دانست .پس به جستجوی راهی برای جلب حمایت آن نیرو ها پرداخت ، به مرور زمان بین شیوه هایی که به کار می برد و نتایجی که از آن شیوه ها حاصل می شد رابطه ی مسلمی یافت تا سرانجام بدل به آیین گردید .افسانه ها و اسطوره ها عموماً در اطراف همین آیین ها و مناسک به وجود آمدند تا آنها را توضیح دهند. توصیف کنند و یا به صورت آرمان در آورند ؛ این آیین ها طی قرون متمادی سینه به سینه و نسل به نسل منتقل گردید .
همچنین محققانی هستند که معتقدند سرچشمه ی تئاتر داستانسرایی است .اینان بر این عقیده اند که گوش کردن و رابطه برقرار کردن با قصه ها عمده ترین خصیصه ی انسان است .از سوی دیگر می توان اظهار داشت که :
تاریخ تئاتر عبارت است از تغییراتی که عقاید انسان در طول زمان ، درباره ی خود و جهان پیدا کرده است .
بر اساس مدارک موجود قدیمی ترین محل استقرار انسان ها حدود هشت هزار سال پیش از میلاد ، در منطقه ی بین النهرین و مصر بوده است و از حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد ، حکومت مرکزی موثری در مصر باستان بر پا گردید ؛ تا ۲۵۰۰ سال پس از آن مصر و خاور نزدیک مراکز اصلی تمدن به شمار می رفتند .قدیمی ترین اسنادی که در دست است حاکی از آن است که در مصر سنت های آیینی - مذهبی متنوعی وجود داشته است .بسیاری از این آثار به اساطیر مصری بر می گردند و مشخصه ی آنها موضوع تولد دوباره ، بلوغ ، مرگ و رستاخیز بوده است یعنی الگوی تغییر فصل ها و زندگی و رویش دوباره .
اساطیر مصری چندین آیین را پایه گذاری کردند که مهم ترین آنها آیین مصائب ابیدوس (Abydos)است که درباره ی مرگ و رستاخیز رب النوع اوزیروس
است که فرزند زمین و آسمان است ، این آیین همه ساله در مقدس ترین مکان مصر برگزار می شده است .همینطور آیین دیگری که گاه درام ممفیس Memphite خوانده می شود که ظاهراً همه ساله در آغاز فصل بهار اجرا می شده است .علاوه بر آیین های مصری ، آیین های دیگری در خاور نزدیک ، سومر ، بابل ، آشور ، کنعان و غیره از حدود ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد وجود داشته است .
چنین به نظر می رسد که آیین ها ، چه آنها که در معابد و اهرام و چه آنهایی که در بیرون اجرا می شدند با شکوه و جلال و دقت انجام می گرفتند ، زیرا تصور همگان بر آن بود که چیزی عظیم تر و باشکوه تر از این مراسم وجود ندارد .
گر چه نشانه هایی وجود دارد که در مصر باستان اجرای مراسمی که به تئاتر بسیار نزدیک بوده اجرا می شده لیکن اسناد کافی در این مورد به دست ما نرسیده است ، اما با استنادات موجود می توان گفت یونان باستان به عنوان سرزمینی که نمایشنامه نویسانی بزرگ را پروراند و آثارشان به دست ما رسیده است به جهات مختلف یکی از دوران های بزرگ تئاتر را رقم زد و نمایشنامه نویسان بزرگی را به جهان عرضه نمود که آثارشان در زمره ی گنجینه های پر بار ادبیات و هنر ، همواره جاودان است .
