نکات کنکوری در مورد ساسانیان

Shirazart.blog.ir 

* بنیانگذار سلسله ی ساسانی ، شخصی به نام اردشیر اول بود .ساسانیان بیش از چهارصد سال ( از ۲۲۴ تا ۶۴۲ میلادی ) بر ایران حکومت کردند ‌.

* آتشکده نیاسر در نزدیکی کاشان از جمله ی سالم ترین بناهای به جا مانده از دوره ی ساسانیان است.

*در تفاوت بین نقش برجسته دوره هخامنشی و ساسانی باید گفت :  نقش برجسته های دوره ی هخامنشی وجه نمادین بیشتر است و در نقش برجسته های عصر ساسانی ، نمادگرایی کاهش می یابد و در مقابل ، واقع گرایی تقویت می شود .

* نقش برجسته های انسان و جانوران در دوره ی هخامنشی حالتی اسطوره ای و فوق طبیعی داشتند اما در دوره ی ساسانی ، حرکات طبیعی تر می شود و موجودات زمینی تر و ملموس تر می گردند ‌.

* شالوده ی هنر ساسانی در زمان پادشاهی اردشیر یکم ریخته شد .او قصد داشت با تقویت سنتهای پارسی ( هخامنشی ) ، تاثیرات پیشین یونانی - رومی را از هنر ایرانی پاک کند .امّا جانشینان او ، عملاً این کار را انجام ندادند .

* تاثیرات هنر غربی بر هنر ساسانی انکار ناپذیر است ، امّا اساس هنر ساسانی را عناصر کهن ایرانی و آسیای غربی تشکیل می دادند .عناصری که از طریق رجوع به سنت های هخامنشی احیاء شده بود .

* در هنر ساسانی ، تاکیدی صریح بر نظم و وضوح طرح دیده می شود .وجه شاهانه در هنر ساسانی غالب است .زیرا عمدتاً به بازنمایی پیکره شاه در حالاتی مانند پیروزی در جنگ و شکار ، تاج گیری از اهورا مزدا و جلوس بر تخت پرداخته است .

* از جمله مکانهایی که نقاشی دیواری دوره ی ساسانی از آنها به دست آمده ، می توان به منطقه ی " پنج کنت" در مشرق سمرقند اشاره کرد .یکی از صحنه های این مکان ، صحنه ی " سوء سیاوش " است .در منطقه ی شوش نیز نقاشی دیواری دوره ی ساسانی به دست آمده است .

* گنبد عنصر اصلی معماری دوره ی ساسانی بوده و اغلب بر روی چهار پایه ای که به وسیله ی چهار قوس به هم وصل می گردید، بنا می شده است .

* نشان دانشگاه تهران دارای نقش بال است ، که ریشه در تمدنهای پیش از اسلام ایران ( ساسانی و هخامنشی ) دارد .

* شهر زیبای بیشاپور در زمان شاپور اول ساسانی و پس از پیروزی بر والدین امپراطور روم به عنوان پایتخت و کاخ سلطنتی ساخته شد .نقاشی دیواری و به ویژه موزاییک در تزئین کاخ بیشاپور به کار رفته است .همچنین وجود پرستشگاهی برای آناهیتا ( ایزد آب و باروری ) از ویژگیهای این کاخ است .آرایش وسیع گچ بری های این بنا ، بهترین نمونه موجود از تزئینات داخلی کاخهای ساسانی است .

* مکان باستانی تخت سلیمان مربوط به دوره ی ساسانی بوده و در نزدیکی شهر تکاب واقع است .یکی از بزرگترین آتشکده های دوره ی ساسانی یعنی آتشکده ی آذرگشسب یا آتش شاهی یا آتش سلحشوران در این منطقه قرار دارد .وجود یک دریاچه نسبتاً بزرگ از ویژگی های دیگر تخت سلیمان است .ایوان بلندی معروف به " ایوان خسرو " در این محل قرار داشته ، که امروز تنها نشانه هایی از آن بر جای مانده است .

* در دوره ی ساسانیان ، در نقش برجسته ها نمادگرایی کاهش می یابد و در مقابل ، واقع گرایی تقویت می شود .حرکات طبیعی تر شده و موجودات ( انسان و حیوان ) زمینی تر و ملموس تر می شوند .

* با همه ی شباهتی که بین آثار هخامنشی و ساسانی وجود دارد ، یک نکته آنها را از هم متمایز می کند و آن ارجحیت روایتگری و تحرک در آثار ساسانی نسبت به آثار هخامنشی است.

* بیشتر نقش برجسته های مربوط به دوره ی ساسانی که در بیشاپور، نقش رستم و طاق بستان قرار دارند ، به شرح رویدادها و یا نمایش عظمت و اقتدار شاهان ساسانی می پردازند و تنها در صحنه ی شکارگاه طاق بستان ، جنبه ی عظمت نمایی روبرو نیستیم .

* در معماری ساسانی ، طاقهای هلالی و گنبدها بعدت جدیدی بود .و مخصوصاً در بنای آتشکده ها به کار می رفت .

* بعضی از اصول معماری ساسانی ، راه را برای ترقی معماری گوتیک باز کرد .

* در دوره ساسانی برای تزئینات معماری کاخها و بناها ، از روش های مختلفی مانند موزاییک کاری ، نقاشی دیواری ، گچبری و نقش برجسته استفاده می شد .در این دوره گچکاری و گچبری پیشرفت و اهمیت فراوانی در تزئینات معماری داشت .

* مهمترین نقش برجسته های ساسانی ، یکی در بیشاپور قرار دارد و غلبه ی شاپور بر والریانوس امپراطور روم را نشان می دهد و دیگری در نقش رستم واقع است .که نشان دهنده ی اعطای نشان سلطنت از اهورا مزدا به اردشیر ساسانی است .هنر نقش برجسته در دوره ی ساسانی ، در زمان سلطنت بهرام اول به اوج رونق خود رسید .

* سابقه ی کتاب آرایی و آرایش نسخه های خطی در ایران ، به دوره ی ساسانیان بر میگردد.

* در دوره ی ساسانیان نقش" سیمرغ" از اهمیت زیادی برخوردار بوده است .نقش " svastica" (صلیب شکسته) علامتی شبیه + است ، که اغلب نماد مادینگی و تمثیلی برای خورشید در حال چرخش بوده است .از مظاهر پیش از آریایی در آسیای غربی بوده و بعدها آریاییهای هند و ایران آن را به کار برده اند .با فرض آنکه ریشه هند و اروپایی دارد ، به عنوان علامت حزب نازی آلمان برگزیده شد .این نقش بر دیوار بناهای کوه خواجه ی زابل و نیز بر سفالهای پیدا شده از مناطق شوش و تپه گیان نهاوند دیده می شود .

* کاخ تیسفون یا ایوان مدائن ( طاق کسری) مربوط به دوره ی ساسانی بوده و در زمان حکومت شاپور اول ساخته شده است .این بنا عظیم ترین مقر پادشاهان ساسانی به شمار می رفت .

* مهمترین نقش برجسته های ساسانی ، یکی در نقش رستم ( نزدیک تخت جمشید) است ، که اهورا مزدا را در حال اعطای نشان سلطنت به اردشیر نشان می دهد و دیگری نقش برجسته ای در بیشاپور است که در آن غلبه ی شاپور بر والریانوس امپراطور روم نشان داده شده است .

* بزرگترین نقش برجسته ی ساسانی در فیروزآباد قرار دارد که به اردشیر اول منسوب می باشد .این نقش برجسته ، صحنه ی پیروزی اردشیر را بر آخرین پادشاه اشکانی نشان می دهد .

* موضوع عمده ی نقش برجسته ها و حجاریها و حتی نقاشیهای دوره ی ساسانی، شاه و تشریفات درباری و گاه شاه در برابر خدا بوده است .بسیاری از این نقش برجسته ها به دو مضمون عمده محدود می شوند ، که هر دو مضمون از دوره ی اردشیر اول باب شدند .یکی اعطای عنوان شاهی از جانب اهورا مزدا و دیگری صحنه هایی از پیروزی شاه بر دشمنان است.

* اعطای منصب ، غلبه بر دشمن ، موکب شاهی و خاندان سلطنتی ، از موضوعات مهم حجاریهای ساسانی است .

*در نقش برجسته های طاق بستان کرمانشاه ، صحنه هایی از شکار خوک وحشی در نیزارها مشاهده می شود .نقش برجسته های طاق بستان کرمانشاه ، صحنه هایی از شکار خوک وحشی در نیزارها مشاهده می شود .نقش برجسته های طاق بستان ، نه تنها آثار هنری ممتازی شناخته می شوند ، بلکه شاهدی گویا از نحوه ی زندگی و آیین های درباری هستند ، که در آن لوازم و وسایل مورد استفاده ی آن روزگار و نوع لباس و نقش و نگارهای پارچه و زیور آلات دوره ی ساسانی به دقیق ترین وجه به نمایش در آمده اند .

* اولین بنای دوره ی ساسانی کاخ اردشیر اول یا " رام اردشیر" است ، که در فیروزآباد قرار دارد .تالار درونی این کاخ ، با گچبری های زیبایی تزئین شده اند .گنبد های این کاخ ، قدیمی ترین گنبدهای شناخته شده ی ایرانی است .

* ابداع شیوه ی چهار طلقی بنا ، در دوره ی ساسانی اتفاق افتاد .