سبک" روکوکو" در طراحی لباس

Shirazart.blog.ir 

" روکوکو" ، که به لحاظ مقیاس خُردتر و ظریف تر از باروک می نمود ، به واسطه ی کاربرد پر تجمل و متکلف نقش و نگارهای ناتورالیستی، منحنی هایی به شکل اِس (s) و سی (c)، رنگ بندیهای ملایم و زینت آلات ظریف مشخص می شد .این سبک ، که در معماری ، هنر و نیز هنرهای تزئینی جلوه گر شد ، به خوبی در مد تبلور یافت .در طی این دوره ، پوشش در قالب فرمی هنری ارتقاء یافت و چنان که اشاره شد ، به طرزی شایسته مورد دقت و توجه فراوان قرار گرفت.

** لوئی پانزدهم (۷۴-۱۷۱۰)؛ مادام دو پُمپادور (۶۴-۱۷۲۱)

** پیراهن فرانسوی ( robe à la française) ؛ سینه بند تکه دوزی ؛ اِشل (echelle)؛ هارمونی؛ تزئین؛ سبُکی 

*** نمونه ی بارز لباس شب روکوکو ، پیراهن فرانسوی بود .این جامه ، تکامل لباس شب کیسه ای یا رُب وُلانت (robe volante)به شمار می آمد ، اما به جای آن که مستقیماً از سر شانه ها پایین بیفتد ، از هر دو طرف درزهای پشت ، دو برابر پیلی می خورد تا پشت لباس حالت آزاد داشته باشد .کُرست جلو کاملا قالب بدن و دارای شکل وی(V )مانندِ کافت پهنی بود که یک سینه بند تکه دوزی سفت و سه گوش بدان می چسبید.این قسمت از لباس با داشتن چنین شمایلی ، برای دکولته کردن یقه و باز گذاشتن آن، در حکم سپر محافظ عمل می کرد و در همان حین نیز جایی برای تزئینات گران و با شکوهی فراهم می آورد که معمولاً با لایه ای روبان ( اِشل /echelle )یا برودری دوزی مجلل انجام گرفته بود .در قسمت جلو ، رو پیراهنی  ، چاک دار بود تا زیر دامنی را ، که از همان پارچه طراحی و با همان تکه ها و تزئینات آراسته شده بود ، به نمایش بگذارند .

برای آن که کمرها باریک و دامن ها گشاد به نظر آیند ، از کرست و ژوپن [ زیر دامن] استفاده می کردند .ژوپن ، که " سبد" ترجمه ی تحت اللفظی آن است ، شکلی از یک زیر پیراهن تاشو و چسبان بود که به دامن ، فُرم می بخشید.

آن ها برای نخستین بار در حدود ۱۷۲۰ رواج یافتند و تا بعد از ۱۷۷۰، که گرایش به ناتورالیسم مستلزم چشم پوشی از چیزهای غیر طبیعی و غیر ضروری بود‌.الگوی جامه ی زنانه را در سلطه ی خود داشتند.

این الگو با آن چه که طی دوره ی باروک توصیف و ترسیم شد ، تفاوت اساسی نداشت و تنها در جزئیات سطحی و ظاهری بود که روکوکو متمایز نشان می داد.

دالان های توری لطیف و سبک کارِ دست یا " آنگژانت" (engageants) جایگزین سر آستین های دولای توری شق و رق شد ؛ پارچه های زربفت ، تیره و کدر و سنگین دوره ی باروک، جای خود را به منسوجاتی با هارمونی ، پیراستگی و تزئیناتی ظریف داد که اغلب تحت تاثیر گرایشی موازی نسبت به بیگانه گرایی بود و لوازم و متعلقات ضروری این دوره شامل بادبزن ، جیب هایی با تزئینات فراوان اما پوشیده و پنهان ( که در نتیجه اصلاً در معرض دید قرار نمی گرفت)، سرپوش و شال بودند .تکه های روبان  نخ های پُرزدار ، پَر و گل های مصنوعی نیز از واجباتِ سبک روکوکو به شمار می آمدند.

*** پیراهن فرانسوی سوزن دوزی گل بر جسته ی ابریشمی ، حدود ۱۷۶۰ .بنیاد لباس کیوتو ، کیوتو، ژاپن

سبکی و درخشندگیِ ریزه کاریها و اصطلاحات عرضه شده در طی دوره ی روکوکو ، در گرو پیشرفت های فنی صورت گرفته در تولید ابریشم تزئینی در شهر فرانسوی لیون بوده است .داد و ستد ابریشم با حمایت حکومت فرانسه در زمینه ی تولید منسوجات و پارچه های بسیار زیبا، چندان از جنبه ی فنی پیشرفت کرد که در زمره ی یکی از گران بهاترین کالاهای اروپا قرار گرفت .سوزن دوزی ابریشم نارنجی ، که در طراحی و دوخت این پیراهن فرانسوی به کار رفته است ، نقش و نگار رُستنی های ظریف و روشن را به نمایش می‌گذارد .طی این دوره ، مضامین طبیعت به بُن مایه ی رایج تصاویر چاپی بدل شد .*** مانتو ابریشم کرم ، ۴۵- ۱۷۴۰ .موزه ی ویکتوریا و آلبرت ، لندن ، انگلستان 

** ژوپن ، زیر دامنی تاشوی سبد مانندی که حالت و حجم دامن ها را تعیین می کرد، دارای اندازه و شکل هایی متنوع بود .فرم زیاده پهن و بیضی شکل آن در دربار رواج داشت .نتیجه ی افراط در چنین مُدی ، آن بود که نخست ژوپن به دو تکه تقسیم شد ، که هر کدام را بر روی یکی از کفل ها می پوشیدند .در عجیب ترین و نامتعارف ترین شکل خود ، اندازه ی ژوپن ها از هر سو به چندین متر رسید .این امر سبب شده بود که هیچ زنی از هیچ راهی نتواند پا به درون اتاق بگذارد ، مگر به پهلو و از یک سمت ؛ و هنگام نشستن در سالن تئاتر و دیگر محافل اجتماعی با مشکل روبه رو شود .و نیز موجب شده بود هر زن سه برابر هر مرد نیازمند جا و فضا باشد.

* مادام دو پمپادور ، معشوقه ی لوئی پانزدهم ، علاوه بر آن که از محبوبیت فراوانی برخوردار بود ، الگوی این سبک نیز بود .او در تک چهره هایش آراسته به تورهای ظریف و نخ های پرزدار زیبا است، نشاط و سرزندگی زیبایی شناختی روکوکو را تمام و کمال به تمسخر خویش در می آورد.

مردان نیز جامه ی فرانسوی (habit à la française)به تن می کرده اند .این لباس عبارت بود از یک دست کت قالب کمر ، جلیقه و شلوار سه ربعی که جوراب ساق بلند از ضمائمش به شمار میرفت ؛ هم چنین پیراهنی با یقه ی توری یا چین دار و سر آستین های تزئینی و کراواتی که با ظرافت و دقت گره می زدند از متعلقات چنین لباسی بود .منسوجات نفیس مزین بود به رنگهای مجلل و درخشان با برودری دوزی های رنگارنگ و تودرتو .از آن جا که تزئینات برای زنان از اهمیت فراوانی برخوردار بود ، تورهای ظریف نازک و دکمه های زینتی در به کمال رساندن چنین ظاهری به کار می رفت .هم زنان و هم مردان  ، پودر مو ، روبان ، شرابه ، سگک روی کفش پاشنه بلند و لوازم آرایش به کار می بُردند .این واپسین بار در تاریخ بود که مردان و زنان از زینت آلاتی یکسان استفاده می کردند .

بعد از ۱۷۷۰ سلطه ی سبک روکوکو رو به افول گذاشت .در دربار ، سبکی که روزگاری ظریف و برازنده می نمود ، جای خود را به افراط های مبتذل و پست ، بر مبنای تزویر و تصنع و زیاده روی داد.در دیگر نقاط ، نارضایتی های بر آمده از " رژیم سابق " خود را در طرد سبک های درباری و حمایت از پوششی شایسته تر ، طبیعی تر و آزادتر جلوه گر ساخت.